آساک چیست؟Asak
به جرات می توان گفت آساک ، مهمترین وسیله کشاورزی سنتی در روستای کلاته بالا است که با آن زمین را شخم می زنند وبه اصطلاح محلی گو رونی(یعنی با گاو زمین را شخم زدن) می گویند .بعد از اختراع آساک و رونق کشاورزی در کناردامپروری و نساجی ،اقتصاد در این روستا شکوفا گردید.
اجزای آساک به شرح ذیل می باشد
1-دسته Dasteh
2-القر Algher :حلقه ای است فلزی که اجزای آساک را به هم متصل میکند
3-کوم koom : قطعه ایست چوبی با یک پیم که آهن را با زاویه مشخص نگه میدارد در ضمن نگهدارنده گاز می باشد
4-گاز Gaz : گاز یا همان گوه اجزای آسادک را در داخل القر محکم میکند
5-پی رسمو pi res moo : قطعه چوبی که آهن روی آن محکم میگردد
6-آهن Ahan
7-میخ سر آساک Mikh sar Asak :روجن را به آساک متصل میکند
8-روجن Roojan :کلافی است از تارهای چرمی (در حال حاضر به جای آن از طناب استفاده میکنند)که آساک را به جق وصل می نماید
9-مشته moshteh :قسمتی از آساک است که آن را با دست میگیرند و هدایت آهن در مسیر مشخص با آن انجام میگیرد
10-میخ پی رسمو mikhe Pi res moo :آهن را به پی رسمو محکم میکند
11-لم Lam :قطعه ایست از جنس چرم ،لاستیک یا آهن که از سایش قسمتی از آساک که در داخل خاک قرار دارد جلوگیری میکند
12-آساک Asakک :چوب اصلی با شکل خاص که اجزای آن به انتهای آن وصل میگردد
آساک ، در قسمتی که به جق وصل میگردد دارای 9سوراخ است وکار آن این است که زوایه آهن با زمین را بوسیه روجن تعیین می شود . اگر یک جفت الاغ یا گاو بزرگ باشند روجن را به سوراخ انتهایی واگر کوچک باشند به سوراخ اولی وصل میکنند
آساک به وسیله دیگری به نام جق joghوصل است .که جق روی گردن گاوها بسته می شود و جق شامل اجزای مختلفی به شرح ذیل است
1-جق jogh : چوبی است به طول 1.30متر الی 1.60متر که روی گردن گاو یا الاغ می اندازند
2-منجی 4عدد men ji : چهار عدد میخ چوبی است که در وسط جق نصب میگردد .دارای دو کاربرد است :اول اینکه از لغزیدن روجن به یک طرف جق جلوگیری میکند و دوم اگر یکی از گاو ها قوی تر باشد روجن را نزدیک میخ چوبی او می اندازند تا فشار کمتری به گاو دیگر بیاید به اصلاح محلی آن گاو یا الاغ را میخ بار میکنند تا حیوانها هم جق شوند یعنی با هم به جلو بروند
3-جق لک jogh lak :به 2چوبی که در کنار جق است گفته می شود و روی گردن الاغ یا گاو می افتد تا جق را ثابت نگه دارد
4-سم بند samband :طنابی است از جنس پارچه که به یکی از چوبهای جق لک ثایت است و از زیر گردن گاو یا الاغ به جق لک دیکر بسته می شود تا جق از روی گردن گاو نیافتد
اگربه جای یک جفت گاو بخواهند با یک جفت الاغ زمین را شخم بزنند به وسیله دیگری به نام گردنی احتیاج دارند که کار ،کوهان گاو را انجام می دهد ونمی گذارد جق از گردن الاغ به عقب بیاید
گردنی شامل دو قسمت می باشد
1-گردنی Gardani :پارچه ایست به شکل U به قطر 10سانتی متر که در لبه ها قطر آن کم می شود و داخل آن را با کاه پر میکنند تا سبک باشد
2-میخ گردنی mikhe gardani : میخی است چوبی که از وسط دو لبه گردنی رد میشود وبا یک طناب محک گردیده تا گردنی را روی گردن الاغ سفت نگه دارد
جهت اینکه استقامت آساک را بالا ببرند به آن لم Lam می زنند .
لم زدن یعنی با چرم پوست گاو ، فلز یا در سال های اخیر با جیریا لاستیک به دو طرف پی رسمو وصله می زدند تا از سایش آن جلوگیری کنند.
انواع آساک:
1-آساک کم دم :یعنی آساکی که ناف آن (قوس آساک) به زمین نزدیک باشد.
در عکس زیر ناف آساک را لم دادن تا از سایش آن جلوگیری کنند
2-آساک سنگی(سنگین) : آساکی که جهت زمین های سفت ،آوه (زمینی که آبیاری می شود)وبند سار
بکار می رود.
3-آساک چورتین: آساکی است سبک وکم وزن که با آن زمین های دیم (زمینی که آبیاری نمی شود)را شخم می زنند
اصطلاحاتی که در مورد آساک بکار می رود:
الف –اگر گاز آساک(گوه) شل شود می گویند آساک بشایده (Be shay deh )
ب-اگر میخ هایی که آهن را به پی سمو متصل می کند شل شود می گویند پی رسمو خاک بر سر شده
ج-اگر قوس دسته آساک رو به جلو باشد(محدب) می گویند آساک سواره است
د-اگر قوس آساک رو به عقب باشد می گویند آساک پشت وا است (عکس فوق آساک چورتین وپشت وا)
آهن آساک دو نوع است فولادی و ریگی (فولای بسیار شکننده شبیه چدن)
زمانی که نوک آهن کند می شود آن را رگ Regمی دهند یعنی تکه ای فولاد به وسیله آهنگران به نوک آهن اضافه می نمایند
با تشکر ویژه از آقای محمد بهارنو که ما را در تهیه مطلب یاری نموده اند
مطلب اختصاصی از وبلاگ روستای کلاته بالا
توجه:هر گونه انتشار وکپی با ذکر منبع بلامانع است
عضو شوید
عضویت سریع
آمار مطالب
آمار بازدید
.jpg)
